چاپ

سازمان بهداشت جهانی شیوع مشکلات روانی و رفتاری را در بین کودکان 5 تا 15 درصد گزارش داده است . آنچه از مرور روش های به کار رفته در کشورهای مختلف بر می آید این است سطوح مداخلات از ساده ترین سطح که در آن معلم کلاس درس بصورت معمولی وارد عمل می شود تا پیچیده ترین سطح در حال انجام است.

در هر جامعه ای سلامت کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است و تامین بهداشت روانی به آنها کمک می کند تا از نظر روانی و اجتماعی نقش خود را بهتر ایفا کنند. وجود اختلالات هیجانی و رفتاری در دوره کودکی مساله مهمی است زیرا تجربه های نخستین زندگی، بنیان سلامتی و روانی را در دوره بزرگسالی پی ریزی می کند. کودکان با اختلالات رفتاری و هیجانی بخشی از دانش آموزان دوره ابتدایی را تشکیل می دهند، بررسی های متعدد به صورت پایدار نشان داده است مشکلات رفتاری در دوران کودکی پیش بینی کننده افزایش احتمالا ابتلا به اختلالات روانپزشکی در دوران نوجوانی و بزرگسالی است.

اختلال رفتاری و هیجانی را به عنوان شرایطی که در آن پاسخ های رفتاری فرد در مدرسه با هنجارهای پذیرفته شده با توجه به سن، قومیت یا فرهنگ تفاوت زیادی داشته به گونه ای که بر عملکرد تحصیلی وی اثر می گذارد تعریف شده است و آنچه کودکان با اختلال رفتاری را از سایر همسالان متفاوت می سازد نوع رفتارهای آن ها نیست بلکه شدت و ماهیت طولانی مدت آن رفتارها است. اختلال رفتاری و هیجانی به دو بخش اختلال های درون نمود و برون نمود تقسیم می شوند. به طوری که اختلال های درون نمود بیشتر متمرکز بر خود فرد و شامل گوشه گیری، اضطراب ، افسردگی و شکایت جسمی است و اختلال های برون نمود بیشتر متمرکز بر دیگران و شامل قانون شکنی و پرخاشگری هستند.

اختلالات رفتاری احتمال ابتلای افراد به سومصرف مواد، فعالیت های بزهکارانه ، اختلالات اضطرابی و خلقی ، ناتوانی یادگیری ، اختلالات عصب روانشناختی و شخصیت مرزی را در بزرگسالی افزایش می دهد.

می توان گفت اختلالات رفتاری کودکان اختلالات شایع و ناتوان کننده ای هستند که برای معلمان ، خانواده و خود کودکان مشکلات بسیاری را ایجاد می کنند و با نرخ های بالایی از معضلات اجتماعی همراهند. محققان دریافته اند که اختلالات رفتاری معمولا نخستین بار در سالهای آغازین دوره ابتدایی مشاهده می شود و بین 8 تا 15 سالگی به اوج خود می رسد.

اختلالات رفتاری کودکان مساله جدیدی نیست چرا که جامعه به کرات با این موضوع مواجه بوده است از زمانی که مدارس برای پاسخگویی به تقاضاهای عمومی آموزش و پرورش درهای خود را به روی قشرهای مختلف کودکان جامعه با تفاوت های فردی گشوده است آموزش و پرورش با این اختلالات روبه رو بوده است.

در طی سالیان گذشته اصطلاح اختلالات هیجانی و رفتاری در قوانین آموزش ویژه مورد استفاده قرار می گرفت تا بتوان خدمات ویژه ای را به اینگونه از کودکان ارائه نمود اما متاسفانه طی دهه اخیر کودکان دارای اختلال رفتاری و هیجانی به فراموشی سپرده شده اند و این موضوع سبب شده است در اکثر مواقع از مدرسه و جامعه طرد شوند .

حال با فرا رسیدن روز معلولین لزوم توجه به اینگونه از کودکان بسیار ضروری می باشد و نهادهای مرتبط می بایست برنامه هایی خاص برای شناسایی و ارائه خدمات ویژه به کودکان دارای اختلالات رفتاری و هیجانی در سطح جامعه و مدرسه داشته باشند و کودکان دارای نیازهای ویژه را فقط در دایره دانش آموزان کم توان ذهنی ، ناشنوا و نابینا ندیده و دامنه رسیدگی به کودکان دارای نیازهای ویژه را افزایش دهند.

احمد قره خانی دکترای تخصصی روانشناسی